Chuyến thăm “mở đường” cho quan hệ Mỹ - Trung

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken (trái) gặp gỡ người đồng cấp Trung Quốc Tần Cương tại Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày 18 /6/2023. (Ảnh: Tân Hoa Xã/Zhai Jianlan)

Trong cuộc hội đàm kéo dài 5 tiếng đồng hồ diễn ra tại Bắc Kinh, ngày 18/6, Ngoại trưởng Tần Cương đã chỉ ra rằng, mối quan hệ Trung - Mỹ hiện đang ở mức thấp nhất kể từ sau khi thiết lập. Thực tế đó không những không phục vụ lợi ích cơ bản của nhân dân hai nước mà còn đi ngược lại kỳ vọng chung của cộng đồng quốc tế.

Ông Tần Cương khẳng định, Trung Quốc vẫn duy trì chính sách nhất quán và ổn định trong quan hệ với Mỹ. Mối quan hệ đó cơ bản được dẫn dắt bởi các nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau, cùng tồn tại hòa bình, hợp tác cùng có lợi theo như chủ trương mà Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đưa ra. Những nguyên tắc này còn là tinh thần cùng nhau giữ vững “lằn ranh đỏ” mà cả đôi bên bên cùng bảo vệ cũng như các mục tiêu mà cả hai bên cùng theo đuổi. Trung Quốc cam kết xây dựng mối quan hệ ổn định, có thể dự đoán và mang tính xây dựng với Mỹ.

Trung Quốc cũng hy vọng rằng Mỹ sẽ nhìn nhận khách quan và hợp lý về Trung Quốc, hợp tác với Trung Quốc theo cùng một hướng, giữ vững nền tảng chính trị Trung - Mỹ, đồng thời giải quyết các tình huống bất ngờ một cách bình tĩnh, chuyên nghiệp và hợp lý. Hai bên cần tuân thủ những hiểu biết chung mà Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống J.Biden đã đạt được trong cuộc gặp gỡ ở Bali (Indonesia) hồi tháng 11/2022, đồng thời nỗ lực để ổn định và đưa quan hệ song phương trở lại đúng hướng.

Nhân cuộc gặp, Ngoại trưởng Tần Cương cũng đã làm rõ lo ngại của Trung Quốc về các lợi ích trọng tâm của nước này, trong đó có vấn đề Đài Loan, đồng thời cho rằng đây là “rủi ro nổi cộm nhất” trong quan hệ Trung - Mỹ.

Đưa mối quan hệ song phương về đúng hướng

Truyền thông Trung Quốc đánh giá, cuộc gặp gỡ giữa Ngoại trưởng Trung Quốc và Mỹ đã diễn ra thẳng thắn, sâu sắc và mang tính xây dựng về tổng thể quan hệ song phương cùng các vấn đề quan trọng mà đôi bên cùng quan tâm. Hai bên nhất trí cùng thực hiện những hiểu biết chung quan trọng mà lãnh đạo hai nước đạt được trong cuộc gặp gỡ tại Bali, quản lý hiệu quả những khác biệt và thúc đẩy đối thoại, trao đổi và hợp tác.

Hai Ngoại trưởng Mỹ và Trung Quốc nhất trí duy trì tương tác cấp cao. Ngoại trưởng Blinken đã mời người đồng cấp Trung Quốc sang thăm Mỹ. Về phía ông Tần Cương đã nhận lời và bày tỏ sẵn sàng thực hiện chuyến thăm vào thời điểm thuận tiện cho cả hai bên.

Nhân cuộc gặp, đại diện ngoại giao hai nước đồng ý tiếp tục thúc đẩy các cuộc tham vấn theo các định hướng của mối quan hệ  Mỹ - Trung. Hai bên nhất trí tiếp tục thúc đẩy tham vấn thông qua Nhóm công tác chung để giải quyết các vấn đề cụ thể xoay quanh quan hệ hai nước.

Hai bên nhất trí khuyến khích nhiều hơn nữa giao lưu nhân dân và giáo dục, đồng thời tiến hành các cuộc thảo luận tích cực về việc tăng cường các chuyến bay thương mại qua lại. Hai bên hoan nghênh việc thúc đẩy các chuyến thăm lẫn nhau của sinh viên, học giả và doanh nhân hai nước, đồng thời nhất trí hỗ trợ và tạo điều kiện cho các hoạt động này.

Hai bên duy trì lập trường tiếp tục trao đổi ý kiến về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm.

Thúc đẩy hợp tác tương đồng...

Trong một thông báo phát đi cuối tuần trước, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết cho biết, Ngoại trưởng nước này Antony Blinken đã có cuộc hội đàm "thẳng thắn, thực chất và mang tính xây dựng" với người đồng cấp Trung Quốc Tần Cương tại Bắc Kinh.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller cho biết, trong khuôn khổ cuộc hội đàm, Ngoại trưởng Blinken đã nhấn mạnh tầm quan trọng của ngoại giao và duy trì các kênh liên lạc mở về toàn bộ các vấn đề để giảm nguy cơ nhận thức và tính toán sai lầm. Nhân dịp này, Ngoại trưởng Blinken đã nêu ra một số vấn đề đáng quan tâm, cùng các cơ hội thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực tương đồng lợi ích giữa hai nước.

Bên cạnh đó, ông Blinken đã mời người đồng cấp Trung Quốc tới Washington để tiếp tục thảo luận. Hai bên đã nhất trí sắp xếp một chuyến thăm của ông Tần Cương tới Mỹ vào một thời điểm phù hợp.

Trong khi đó, các quan chức khác của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, trong cuộc gặp gỡ ở Bắc Kinh, hai Ngoại trưởng đều bày tỏ mong muốn ổn định mối quan hệ giữa hai cường quốc, cũng như ngăn chặn nguy cơ cạnh tranh dẫn đến xung đột. Ngoại trưởng Blinken khẳng định lập trường Mỹ không muốn tách rời khỏi Trung Quốc và đã có thỏa thuận để hai bên tiếp tục đàm phán nhằm đạt được tiến bộ trong một số vấn đề.

...và “mở đường” cải thiện quan hệ

Cuộc hội đàm giữa Ngoại trưởng Mỹ và Trung Quốc, ngày 18/6. (Ảnh: Xinhua)

Cuộc hội đàm ngày 18/6 đánh dấu chuyến thăm đầu tiên của một ngoại trưởng Mỹ tới Trung Quốc kể từ năm 2018. Chuyến công du này của ông Blinken đã bị hoãn hồi tháng 2 vừa qua do căng thẳng giữa hai bên gia tăng sau vụ rơi khinh khí cầu Trung Quốc.

Phát biểu trong cuộc họp báo ngày 16/6 trước khi lên đường tới Bắc Kinh, Ngoại trưởng Blinken cho biết chuyến đi của ông có ba mục tiêu chính: Thiết lập các cơ chế quản lý khủng hoảng, thúc đẩy lợi ích của Mỹ và các đồng minh cũng như đề cập trực tiếp về các mối quan ngại liên quan, đồng thời tìm kiếm tiềm năng hợp tác.

Chuyến thăm của ông Blinken nhằm mục đích ổn định quan hệ căng thẳng giữa hai nước, diễn ra trong bối cảnh hai cường quốc đang bị cuốn sâu vào những tranh cãi, từ thương mại, công nghệ cho tới an ninh khu vực. Tuy nhiên, ngay cả khi căng thẳng dâng cao, cả Mỹ và Trung Quốc đều tỏ rõ thiện chí nhằm thúc đẩy liên lạc giữa hai nước.

Theo nhận định của một số chuyên gia, chuyến thăm của ông Blinken đã phát đi thông điệp mong muốn gắn kết quan hệ Mỹ - Trung, nhưng triển vọng đạt được đột phá lại rất mong manh. Chuyên gia cao cấp tại Trung tâm Chiến lược và an ninh quốc tế của Đại học Thanh Hoa (Trung Quốc) Zhou Bo đánh giá, dù các cuộc gặp song phương giữa ông Blinken với các quan chức Trung Quốc sẽ mang lại lợi ích, song sẽ chỉ dừng lại ở “mức độ khiêm tốn” trong việc làm tan băng mối quan hệ vốn đang nhiều trắc trở giữa Mỹ và Trung Quốc.

Nhà nghiên cứu Brendon O’Connor từ Đại học Sydney (Australia) cho biết Mỹ còn nhiều việc phải làm để hàn gắn quan hệ với Trung Quốc, trong đó gồm cả “rất nhiều tuyến liên lạc đang được mở ra”.

“Ngoại giao lúc này rất cần thiết và bản thân chuyến thăm của ông Blinken đã là một điều tốt. Nhưng tôi nghĩ rằng diễn biến này sẽ không thể ngay lập tức làm tan băng các mối quan hệ” – ông O’Connor thận trọng.

Bên cạnh những đánh giá thận trọng, giới quan sát tin tưởng rằng, chuyến thăm của Ngoại trưởng Blinken đến Trung Quốc sẽ mở đường cho các cuộc gặp song phương khác giữa lãnh đạo cấp cao của đôi bên trong thời gian tới. Chuyến thăm này cũng được cho là có thể tạo tiền đề cho các cuộc gặp giữa Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Joe Biden tại các Hội nghị thượng đỉnh đa phương vào cuối năm. Trước đó, ngày 17/6, Tổng thống J.Biden cũng từng bày tỏ hy vọng sẽ có dịp gặp lại Chủ tịch Tập Cận Bình trong những tháng tới. Cách đây ít lâu, Nhà Trắng thông báo rằng Washington và Bắc Kinh đang điều phối lịch trình để Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen và Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo đến thăm Trung Quốc theo lời mời của Trung Quốc./.